Co świadczy o jakości olejków eterycznych?

Olejki eteryczne różnią się od siebie pod wieloma względami. Najbardziej rzucającym się w oczy czynnikiem są ich różnice cenowe, które często wynikają z jakości surowca, ze sposobu przygotowania olejku, zanim został wypuszczony do sprzedaży i z tego czy olejek jest czysty, jednorodny, integralny, czy raczej jest on mieszaniną różnych olejów i płynnych, tańszych substancji wypełniających. Jak wybrać olejek eteryczny, który nie tylko ładnie pachnie, ale również ma działanie aromaterapeutyczne? Skąd wynikają różnice w olejkach?

Niezależne certyfikaty

Takie terminy jak klasa farmaceutyczna, terapeutyczna czy spożywcza nie mają znaczenia w odniesieniu do jakości olejków eterycznych. Nie ma żadnej instytucji kontrolującej światową jakość klas czy stopni olejków. To firmy produkujące olejki tworzą własne certyfikaty i nazewnictwa. W materiałach reklamowych używa się później manipulujących stwierdzeń, że dla bezpieczeństwa powinno się używać tylko olejków „klasy terapeutycznej”. Prawdą jest, że najlepiej jest stosować olejki jak najwyższej czystości i integralności , jednak nie istnieje żaden branżowy standard określany jako jakość terapeutyczna, choć trzeba przyznać, że brzmi to chwytliwie.

Bardziej wartościowym wyróżnikiem są certyfikaty organiczne. W różnych regionach na świecie można spotkać się z pewnymi różnicami w wymogach do zdobycia certyfikatu BIO i z różnie wyglądającymi stemplami, jednak mają one większość podobnych założeń. Zgodnie z normami ekologicznymi, wszystkie środki chwastobójcze są zakazane, a rolnicy mogą używać tylko bardzo ograniczonej liczby pestycydów pochodzenia naturalnego w ostateczności (takich jak cytronella i olejek goździkowy), ale tylko w bardzo ograniczonych okolicznościach. Unika się stosowania nawozów syntetycznych, ponieważ zasady rolnictwa ekologicznego opierają się na naturalnym odżywianiu roślin poprzez budowanie żyznych gleb. Normy zabraniają stosowania składników toksycznych oraz sztucznych barwników i konserwantów.

Lepsze niż organiczne

Czy może być coś lepszego niż organiczne? Może. Jest taka uprawa, która oprócz tego, że spełnia najwyższe standardy naturalnej hodowli organicznej, wpływa na poprawę zdrowia ziemi. Nawozy, nawet te organiczne mogą zawierać niekorzystne na tym terenie ładunki odżywcze wpływające na drogi wodne, co może np. prowadzić do toksycznego zakwitu glonów. Uprawa stosowana w praktykach ekologicznych może niszczyć strukturę gleby, zabijać dżdżownice i tłumić drobnoustroje glebowe, rolnictwo regeneracyjne zaś nie ingeruje w ten sposób. Dba o możliwości zdrowego rozwoju u wszystkich poziomów istot żywych i roślinnych na danym terenie. Praktyki te prowadzą do lepszej gęstości składników odżywczych w glebie, a co za tym idzie – zdrowszych i bogatszych produktów.

Dodatkowym atutem może być przygotowanie surowca biodynamicznie. Rolnictwo biodynamiczne opiera się na koncepcji gospodarstwa jako autonomicznego i żywego organizmu i struktury. Powszechnie jest to postrzegane jako poszukiwanie równowagi między systemem produkcyjnym a jego otoczeniem. Do tego mogą dochodzić praktyki znane z wiedzy ludowej, takie jak pielęgnacja zgodna z fazami księżyca. Jej skuteczności nie potwierdzają badania naukowe, jednak ma ona wielu zwolenników, którzy dbają w ten sposób o dorodny i bogaty zbiór.

Czysty czy nieoczywisty?

Czy każdy olejek oznaczony jako naturalny jest czysty? Co to w ogóle znaczy, że olejek jest czysty? Czysty, czyli niezawierający nic innego esencja rośliny w postaci olejku eterycznego. Niektóre olejki eteryczne są rozcieńczane z innymi tłuszczami lub są do nich dodawane elementy podkreślające walory zapachowe. W praktyce niestety licznych aromatycznych przekrętów, dodaje się syntetyczną wanilię do drzewa sandałowego, które staje się wtedy słodsze i bardziej intensywne. Tylko, że olejek eteryczny może być zanieczyszczony.
Dlaczego producenci fałszują produkty? Odpowiadają tym na potrzeby konsumentów, którzy chcą mieć tańsze produkty, albo bardziej trwałe, dłużej utrzymujące się, albo bardziej intensywne, słodsze. No dobra, ale czy w takim razie organiczny olejek jaśminowy z ekstrakcji alkoholowej jest czysty? Tak, mimo to, że zawiera śladowe ilości alkoholu. Warto wiedzieć też, że mimo to, że finalny produkt zawiera jedynie sam, „czysty” olejek eteryczny, może być on w gruncie rzeczy „brudny”. Może zawierać np. pestycydy, szkodliwe chemikalia użyte do przyspieszenia wzrostu rośliny oraz ochrony jej przed zewnętrznymi warunkami.

Integralny, jednorodny

Rozwinięciem czystości jest in­te­gral­no­ść olej­ku ete­rycz­ne­go. Od­no­si się to do faktu, że ole­jek po­cho­dzi z po­je­dyn­cze­go ga­tun­ku ro­śli­ny, z tego sa­me­go re­gio­nu i z tego sa­me­go plonu. Nie­in­te­gral­ny ole­jek może także za­wie­rać czy­ste olej­ki ete­rycz­ne; na przy­kład, tani ole­jek cytro­ne­llo­wy i z trawy cy­try­no­wej czasami przeważają w składzie olejku z melisy lekarskiej, który w jednorodnej formie jest kosztowny.

Przygotowanie surowca i czas ekstrakcji

Oprócz niezależnych zaufanych certyfikatów, poziomu czystości i integralności, to, od czego zależy wysoka jakość olejku to dobrze przygotowany surowiec, dobrze pielęgnowany podczas wzrostu, zebrany w odpowiedni sposób, o właściwej porze roku. Dla przykładu, lawenda posiana w cieniu domu przy głównej ulicy, pryskana ochroną przeciw owadom, ścięta metalowym, maszynowym ostrzem, nie będzie tak samo bogata, w fitoskładniki jak lawenda rosnąca w słonecznym ogrodzie, pielęgnowana naturalnym kompostem, zbierana ręcznie.

Wśród olej­ków ete­rycz­nych wy­stę­pu­je duża roz­pię­tość ce­no­wa. Jedną z głównych przyczyn jest proces pozyskania surowca, który w niektórych przypadkach jest o wiele bardziej kosztowny niż w innych. Znanym przykładem jest róża damasceńską, z której pozyskuje się jeden z najbardziej ekskluzywnych i bogatych w unikalne właściwości olejków. Te de­li­kat­ne kwia­ty muszą być upra­wia­ne i pielęgnowane z bardzo dużą ostrożnością i są zbierane ręcznie, zanim wschód słońca uwolni do otoczenia substancje aromatyczne znajdujące się na płatkach. Potrzeba zebrać ogromną ilość płatków do wytworzenia kilku mililitrów olejku. Podobnie jest z jaśminem, z którego robi się zarówno olejki jak i absoluty. Mięta z kolei rośnie obficie i nie wymaga skomplikowanej pielęgnacji, może być zbierana szybko za pomocą urzą­dzeń rol­ni­czych i daje bar­dzo duże ilo­ści olej­ku ete­rycz­ne­go, dlatego jest jednym z najtańszych olejków.

Ważny jest również czas ekstrakcji. Szybka ekstrakcja, która do tego wykorzystuje zbyt wysokie temperatury lub ciśnienie, nie da rady wydobyć z rośliny najcenniejszych subtelności. Do tego trzeba cierpliwości i możliwości przerobowych.